اگر بخواهیم عوامل پیروزی مصدق در نهضت ملی نفت و قیام 30 تیر را به دقت واکاوی کنیم باید بگوییم او ضمن بهرهمندی از هوش و ذکاوت سیاسی، از همراهی ملیون و مذهبیونی چون آیتالله کاشانی، حسین مکی، مظفر بقایی و... برخوردار بود. مصدق با همراهی دوستان خود که بسیاری از آنان عضو جبهه ملی نیز بودند، توانست در جنبشهایی چون جنبش 30 تیر 1331 پیروز میدان گردد.
در جریان تحولات نهضت ملی شدن نفت، نخستین بار که در محافل و مجامع ایران رسماً اعلام گردید که در ایجاد وقایع خونین سی ام تیر ماه 1331 دولت امریکا و انگلستان دست داشته اند، در تاریخ 17 آذر 1331 در روزنامه اطلاعات و در تاریخ 23 آذر 1331 در مجلس شورای ملی اعلام شد
کودتا هنوز، مصداقی از دخالت آمریکا در امور کشورهای دیگر است؛ آنچه که به باور «نوام چامسکی» در ساختار سیاسی ایالات متحده نهادینه گردیده است و در نتیجه رفتار آن کشور در حوزهی نظام بینالملل، برآیندی از منافع و انگیزههای داخلی و آمادگی محیط بینالملل برای تجاوز و مداخله را نشان میدهد
یکی از اشتباهات مصدق که باعث شکست او ودر نهایت کودتا علیه او شد، عدم پیشبینی و درک درست از وضعیت اقتصادی کشور بود. مصدق تصور میکرد، اداره کشور بدون نفت بسیار آسان است و از راههای جایگزین میتوان اقتصاد را نجات داد. همچنین او میپنداشت که انگلیس به نفت ایران وابسته است و مجبور است دیر یا زود با مصدق سازش کند، اما اینگونه نشد.
پس از پنج روز تظاهرات خونین و پُرتلفات در تهران و چندین شهر دیگر، سی ام تیرماه 1331 (در سال 1952 مصادف با 21 جولای) شاه که خودرا در خطر حذف شدن دید به ناچار تسلیم شد و علاوه بر نخست وزیری، حاضر شد که وزارت جنگ را هم به محمد مصدق بسپارد. شاه بعد از ظهر آن روز و در اوج تظاهرات، از مصدق خواست که باردیگر ریاست دولت را برعهده گیرد و قبول کرد که سلطنت کند،...
پس از تصویب لایحه ملی شدن صنعت نفت ایران در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ شمسی در مجلس سنا، دکتر مصدق به عنوان نخستوزیر ایران درصدد اجرای این قانون برآمد. دولت ایران در این زمان، آمادگی داشت که خود مستقیما نفت را صادر نماید. از آن طرف با خلعید از شرکت نفت انگلستان که از سالها قبل بر چاههای نفت ایران خیمه زده بود، دولت این کشور را به عکسالعمل واداشت و کشتی جنگی ...
انگلیس وقتی نتوانست از طریق مذاکره ایران را متقاعد به پذیرش پیشنهادات خود پیرامون حل بحران نفتی نماید، به سازمانها و نهادهای بینالمللی متوسل شد تا شاید از این طریق بتواند ایران را تسلیم خواستههای خود نماید. در این رابطه، انگلیس از ایران به دیوان لاهه شکایت کرد و در کنار آن به برخی از سازمانهای جهانی همچون بانک جهانی و شورای امنیت نیز متوسل شد که ...
عبدالعلی لطفی (زاده ۱۲۵۸ یا ۱۲۵۹– درگذشته ۱۳۳۵) سیاستمدار و حقوقدان، وزیر دادگستری ایران در دولت محمد مصدق بود. وی پیش از دوران وزارت، رئیس دیوان جزای عُمّال دولت (دیوان کیفر کارکنان دولت) و رئیس کل بازرسی کل کشور بود.
بعد ازسقوط مصدق از قدرت، لزوم توجه به مسائل اقتصادی اهمیت زیادی یافت. شاه با واقف بودن به این موضوع که عدم حل تعارضات اقتصادی میتواند منجربه افزایش نارضایتیهای سیاسی شود، توجه به مسائل اقتصادی را در رأس سیاستهای خود قرار داد؛ اما فعالیتهای شکل گرفته نتوانست چندان میسر واقع شود. در این شرایط، راهحل واقعی در گروه سیاستهای دیگر بود.
تقلبات انتخاباتی در مجالس دوره رضاشاه و دهه 1320 باعث شده بود تا بسیاری از طرحهای و لوایح موردنظر برخی از نمایندگان بیطرف با مشکل عدم تصویب روبرو گردد. چرا که بسیاری از نمایندگان از حامیان سیاست خارجی به خصوص انگلیس بودند و مانع از تصویب طرحهای که به نفع این کشور بود، میشدند. این نگرانی را میتوان در خاطرات دکتر مصدق پیرامون نخستوزیری سیدضیا مشاهده ...
اگرچه مصدق بعدها در جریان محاکمهاش در دادگاه نظامی، این دادگاه را صالح به رسیدگی به اعمال نخستوزیر نمیداند و مرجع واقعی رسیدگی را مجلس ملّی و سنا و نیز دیوان عالی کشور میداند، امّا از اصل محاکمه خشنود به نظر میرسد و آن را برای بیان اثبات مظلومیت خود و حقانیت عملکرد دولتش مفید ارزیابی میکند.
مصدق بارها و بارها مورد انتقاد اطرافیان خود قرار گرفته است. وی اگرچه سیاستمداری کهنه کار بوده اما سیاستهایی در پیش گرفت که متاثر از آن در تاریخ ایران وقایعی رقم خورد که بسیار در سرنوشت این مرز و بوم تاثیرگذار بود.
معمولاً وقتی یک رویداد مهم سیاسی در یک کشور اتفاق میافتد، روزنامهها و سایر رسانههای جمعی زودتر از همه به انعکاس آن میپردازند. گرچه امروزه با گسترش تعداد و تنوع رسانههای ارتباطی، اخبار رویدادها با سرعتی بیش از گذشته منتشر میشود و تحلیلهای متفاوتی از آن صورت میگیرد؛ اما در گذشته نه چندان دور و در تاریخ معاصر ایران نیز بسیاری از رویدادها به وسیله ...
بعد از آنکه ایران با پیشگامی رهبران ملی و مذهبی توانست صنعت نفت خود را ملی نماید، انگلیس که دست خود را از این منبع پر ارزش کوتاه میدید تلاش نمود از راههای مختلف، امتیازات استعماری سابق را اعاده کند. از این رو به محض آنکه مجلس شورای ملی لایحه ملی شدن نفت را به تصویب رساند، تکاپوهای سیاسی و حقوقی انگلیس نیز آغاز شد.
دکتر مصدق در مرداد 1332 طی یک رفراندوم دست به انحلال مجلس زد. برخی معتقدند این رفراندوم از نظر قانونی نادرست بود و اقدام دکتر مصدق در انحلال مجلس کاملاً غیرقانونی بود؛ حتی علیرغم آنکه رفراندوم غیرقانونی بود؛ به درستی هم اجرا نگردید. اما دکتر مصدق خود با ارائه دلایلی معتقد بود که رفراندوم و انحلال مجلس ایراد قانونی نداشت.
شاه خاطره تلخ عزل پدرش توسط انگلیسیها را از یاد نبرده بود و خوب به یاد داشت که انگلیسیها درصدد بودند ابتدا یکی از اعضای خاندان قاجاری را به تخت سلطنت بنشانند؛ اما با این حال محمدرضای جوان به این موضوع هم واقف بود که برای تقویت قدرت سیاسی خود چارهای جز تکیه به انگلیس ندارد.
آمریکا و انگلیس بارها با نقشههای متعدد تلاش نمودند تا موجبات سقوط دولت مصدق را فراهم آوردند. یکی از نقشههایی که آنان در این رابطه استفاده نمودند موضوع پررنگ کردن خطر کمونیسم و اثبات رابطه دکتر مصدق با شوروی و حزب توده بود.
طبق یک روایت و به نقل از غلامحسین مصدق آمده است: در آن زمان «ارنست پرون بیمار شده بود و من دکتر جراح او بودم و جان او را نجات دادم. روزی ولیعهد که دوستی نزدیکی با پرون داشت از من پرسید: آیا تقاضایی داری؟ من هم آزادی پدرم را در خواست کردم و گفتم: اگر آزادی او ممکن نیست لااقل در ملک خود واقع در احمد اباد تحت نظر قرار گیرد، به این ترتیب با علاقهای که ...
برخی از کودتاگران کسانی بودند که علیرغم دوستی با مصدق، در نهایت با تطمیع مالی و سیاسی به جرگه مخالفان مصدق درآمدند و نقش مهمی در سقوط دکتر مصدق ایفا نمودند. زاهدی از جمله این افراد است که گرچه زمانی به مصدق نزدیک بود؛ اما بتدریج به صف مخالفان قسم خورده او پیوست.
انگلیس وقتی نتوانست از طریق مذاکره ایران را متقاعد به پذیرش پیشنهادات خود پیرامون حل بحران نفتی نماید، به سازمانها و نهادهای بینالمللی متوسل شد تا شاید از این طریق بتواند ایران را تسلیم خواستههای خود نماید.